Stiuk jest ozdobną zaprawą, którą można nanieść na ściany, sufity, drewniane elementy, powierzchnię rzeźb i odlewów, elementy architektoniczne i inne powierzchnie. Powszechnie tym terminem określa się tynki imitujące marmur lub te, które dają się polerować do uzyskania gładkiej lustrzanej powierzchni. Jest to zaprawa trwała, odporna i twarda.
Pod względem składu i techniki obróbki znacznie się od siebie różnią, dlatego warto podać ich ogólna klasyfikację. Wyróżniamy następujące rodzaje stiuku:
Stiuk antyczny
O jego istnieniu wspomina już Witruwiusz w I w p.n.e. w „Dziewięciu księgach o architekturze”. Była to zaprawa wapienna nakładana w trzech warstwach, ubijana pałkami, gładzona i polerowana. Obecnie technika zanikła zupełnie, jednak jej świetność można podziwiać w zachowanej architekturze z tamtego czasu. Mimo upływu wielu wieków prezentuje się ona naprawdę wyśmienicie.
O jego istnieniu wspomina już Witruwiusz w I w p.n.e. w „Dziewięciu księgach o architekturze”. Była to zaprawa wapienna nakładana w trzech warstwach, ubijana pałkami, gładzona i polerowana. Obecnie technika zanikła zupełnie, jednak jej świetność można podziwiać w zachowanej architekturze z tamtego czasu. Mimo upływu wielu wieków prezentuje się ona naprawdę wyśmienicie.
Stiuk wapienny lustrzany (Stucco lustro)
Technika stiukowa z zastosowaniem ciasta wapiennego, wymagająca najwyższej jakości materiałów oraz znacznych umiejętności, jednak ze względu na właściwości użytych składników można stosować ją na zewnątrz bez ryzyka zniszczenia przez wodę. Wapno na stiuk lustrzany według przepisów musi być dołowane min. 3 lata, w niektórych dawnych recepturach podawane jest lat 30!
Technika stiukowa z zastosowaniem ciasta wapiennego, wymagająca najwyższej jakości materiałów oraz znacznych umiejętności, jednak ze względu na właściwości użytych składników można stosować ją na zewnątrz bez ryzyka zniszczenia przez wodę. Wapno na stiuk lustrzany według przepisów musi być dołowane min. 3 lata, w niektórych dawnych recepturach podawane jest lat 30!
Podłoże pod zaprawę musi być suche. Następnie moczy się je, nakłada zaprawę wyrównująca z cementu, wapna i grubego, ostrego piasku (proporcje 1:1:6). Później nakłada się dość równomiernie podkład o grubości 20 – 30 mm z 1 części ciasta wapiennego i 1-2 części czystego piasku łamanego o frakcji 1-8 mm. Dopiero na tak przygotowana powierzchnię bezpośrednio po związaniu podkładu nakłada się właściwą zaprawę stiukową.
Wykonuje się ja używając długo dołowanego ciasta wapiennego przetartego przez gęste sito, drobnej mączki marmurowej, namoczonych pigmentów oraz takiej ilości wody by ciasto rozmieszało się bez grudek (proporcje ciasta wapiennego i mączki marmurowej 1: 1-2,5). Po nałożeniu stiuku w warstwie grubości ok. 5-10 mm i dokładnym zagładzeniu pozostawia się go do wstępnego związania. Następnie można marmoryzować go lub podmalowywać używając wody wapiennej i pigmentów odpornych na jej silnie zasadowe oddziaływanie. Po ok. 6 miesiącach (czas całkowitego wiązania) można powlec stiuk woskiem, nagrzać i polerować miękką tkaniną.
Stiuk gipsowy
Ten typ zapraw stiukowych stosuje się jedynie we wnętrzach, bo nie jest odporny na działanie wody i wilgoci, są one jednak prostsze do wykonania. Głównymi jego składnikami są dobrej jakości gips i klej skórny – więcej o przygotowaniu kleju w notce Masa kredowo – klejowa. Do tej techniki można zastosować również ciasto wapienne przetarte przez gęste sito oraz pigmenty.
Ten typ zapraw stiukowych stosuje się jedynie we wnętrzach, bo nie jest odporny na działanie wody i wilgoci, są one jednak prostsze do wykonania. Głównymi jego składnikami są dobrej jakości gips i klej skórny – więcej o przygotowaniu kleju w notce Masa kredowo – klejowa. Do tej techniki można zastosować również ciasto wapienne przetarte przez gęste sito oraz pigmenty.
Ciasto stiukowe przygotowuje się w następujący sposób: najpierw należy rozrobić w wodzie klej skórny w proporcji 1 łyżka perełek na ok. 20 łyżek wody (czyli otrzymujemy ok 5% klej). Następnie trzeba przygotować klej według przepisu z notki Masa kredowo – klejowa (nie chcę się powtarzać) i przesiać do niego gips czekając każdorazowo aż poprzednia porcja się zatopi.
Jeśli stiuk ma być kolorowy należy dodać pigmentów: do kleju, albo do suchego gipsu (barwienie w masie), uzyska się jednolity kolor lub do gotowych części ciasta stiukowego (kolor będzie niejednolity)Warto odłożyć część kolorystycznej mieszanki do późniejszego użycia w stanie suchym. Należy wysycić całość kleju gipsem z małym nadmiarem, zamieszać ostrożnie i pozostawić do wiązania ok. 1-2h co jakiś czas mieszając.
Następnie z ciasta o konsystencji plasteliny formuje się bochny i odcina plastry grubości ok. 10 mm i przyciska do chropowatej powierzchni przygotowanej do zdobienia, którą uprzednio moczy się wodą. Żeby stiuk lepiej się trzymał plastry można smarować wodą klejową. Dla lepszego dopasowania do siebie nawzajem przy płaskich powierzchniach można plastry rozwałkować butelką (musi mieć proste ścianki np. po winie) lub szklanym wałkiem. Z zaprawą stiukową należy pracować szybko i sprawnie ze względu na twardnienie gipsu, a większe powierzchnie należy podzielić na fragmenty.
Stiuk po nałożeniu wydaje się niedbały i jest bardzo nierówny, bo plastrów bochna nie da się dokładnie dopasować. Dlatego też odłożona została przez nas sucha mieszanka o kolorze stiuku lub w kolorze kontrastowym (fajny efekt przy marmoryzacji) – należy wykonać z niej rzadsze ciasto stiukowe i przy pomocy elastycznej szpachelki nałożyć na całość stiuku. Dzięki temu wniknie ona we wszelkie szczeliny i nierówności. Teraz stiuk należy pozostawić do wyschnięcia przynajmniej na 12 godzin. Później trzeba go wypolerować ręcznie lub tarczą szlifierską i drobnym papierem ściernym. Na koniec żeby podkreślić jego błysk warto posmarować go woskiem nagrzać dla wchłonięcia i wypolerować miękką szmatką.
Wszystko to tak trudno brzmi, ale jest to zajęcie dość proste. Oto efekty mojego zmagania ze stiukiem:
5 komentarzy
Ten komentarz został usunięty przez administratora bloga.
Czy udzielasz instrukacji jak wykonać stiuk taki jak na zdjęciu?
Zdjęcie jest jedynie przykładem, ale uzyskanie zbliżonego efektu korzystając z zamieszczonego przeze mnie przepisu jest możliwe, chociaż roboty jest przy tym sporo.
W zasadzie wszystko zostało przepisane z książki pt .Sztukatorstwo Z.Wolski. Ewentualnie z J.Dilis „Roboty Sztukatorskie”
Stiuki o których piszesz to techniki tradycyjne. Wymagają sporego doświadczenia od wykonawcy. Dziś już rzadko wykonywane ze względu na czasochłonność. Dziś wykonuje się głównie „stiuki weneckie” z masy akrylowej lub wapiennej. Według definicji Z. Wolskiego też można je nazywać stiukami.